Inwestycja w infrastrukturę elektroenergetyczną – jak wygląda proces formalno-prawny?

Rozbudowa czy modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej to skomplikowany proces – nie tylko pod kątem projektowo-wykonawczym, ale także formalno-prawnym. Etap pozyskiwania zgód, decyzji, uzgodnień i opinii dla inwestycji obejmujących budowę sieci elektroenergetycznej bywa dziś często tym najtrudniejszym. Jak w praktyce wygląda realizacja takich przedsięwzięć?

Realizując inwestycję w infrastrukturę elektroenergetyczną trzeba brać pod uwagę liczne uwarunkowania prawne i dopełnić wielu wymogów, które wynikają z obowiązujących przepisów ustaw oraz rozporządzeń. Nawet sprawna realizacja etapu formalno-prawnego inwestycji zajmuje zwykle wiele miesięcy. Przy niesprzyjających okolicznościach – może pochłonąć nawet kilka lat. Czas istotnie wydłużają uzgodnienia na różnych poziomach, oczekiwanie na konieczne decyzje, pozwolenia i opinie niezbędne do realizacji przedsięwzięcia.

Na budowę sieci elektroenergetycznej wpływają między innymi przepisy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o gospodarce nieruchomościami, uregulowania związane z ochroną środowiska, a także prawo budowlane oraz przepisy innych ustaw. Dodatkowo budowa, rozbudowa czy modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej – zwłaszcza w przypadku linii elektroenergetycznych – nie obejmuje zazwyczaj jednej jednostki administracyjnej, a rozciąga się na więcej gmin, powiatów czy nawet województw. Sprawia to, że gros podobnych formalności trzeba załatwiać w każdej z takich jednostek osobno, a to utrudnia i wydłuża cały proces.

Aktualnie proces budowy sieci elektroenergetycznej najwyższych napięć – zarządzanej przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA – ma usprawniać i przyspieszać tzw. specustawa przesyłowa (ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych). Brak jest jednak podobnych rozwiązań, które ułatwiałyby firmom elektroenergetycznym prowadzenie inwestycji na stacjach i liniach należących do operatorów systemu dystrybucyjnego.

Inwestycja w infrastrukturę elektroenergetyczną – formalności krok po kroku

Przyjrzyjmy się procesowi formalno-prawnemu na przykładzie budowy stacji elektroenergetycznej 400 kV Stanisławów, która znajduje się w portfolio realizacji firmy elektroenergetycznej Eltel Networks Energetyka SA.

Budowa stacji elektroenergetycznej Stanisławów miała miejsce w latach 2012-2016.

• Proces formalno-prawny zaczął się od wyłonienia wykonawcy w przetargu prowadzonym przez PSE Operator SA.
  
• Następnie między inwestorem a wykonawcą – firmą elektroenergetyczną Eltel Networks Energetyka SA – podpisana została umowa na usługi elektroenergetyczne.
  
• Wykonawca projektu musiał zdobyć decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla terenu, na którym posadowiona miała być stacja elektroenergetyczna wraz z wyprowadzeniami linii. Był to istotny etap całego procesu, ponieważ stacje elektroenergetyczne były wówczas wskazane na liście przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko. Inwestor uzyskał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach w ostatnim kwartale 2012 r.
  Dokument taki wydaje podmiot, który kontroluje procesy inwestycyjne na danym obszarze pod kątem ochrony przyrody i ocenia ewentualne oddziaływanie danego przedsięwzięcia na środowisko naturalne. W zależności od skali inwestycji, jest to właściwy Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska lub wójt, burmistrz czy prezydent miasta.
  Aktualnie – po tym jak 10 września 2019 roku Rada Ministrów przyjęła nowe rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – dla stacji elektroenergetycznych nie ma konieczności uzyskiwania tzw. decyzji środowiskowej.
  
  Obowiązek ten dotyczy jednak nadal:
  
  • napowietrznych linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie mniejszym niż 220 kV i długości nie mniejszej niż 15 km – które zalicza się do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
  • oraz innych napowietrznych linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie mniejszym niż 110 kV – które zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

• Kolejnym krokiem w przypadku SE Stanisławów było doprowadzenie do uwzględnienia inwestycji w odpowiednim miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Było to równoznaczne z podjęciem przez Radę Gminy Stanisławów uchwały wskazującej przeznaczenie wybranego terenu (pierwotnie gruntu rolnego) na realizację określonego celu inwestycyjnego, czyli budowę stacji elektroenergetycznej. Rada Gminy Stanisławów uchwaliła MPZP w kwietniu 2013 r.
  Warto dodać w tym miejscu, że alternatywą dla czasochłonnego zwykle procedowania inwestycji w MPZP może być inna – teoretycznie o wiele szybsza – ścieżka formalno-prawna, mianowicie ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego, które leży w gestii wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. Wybór drogi zależy między innymi od tego, czy dana jednostka administracyjna posiada MPZP oraz jakie grunty znajdują się w obszarze inwestycji. W przypadku, gdy grunt jest wysokiej klasy (od 1 do 3), inwestycja elektroenergetyczna musi być ujęta w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Jeśli dany grunt jest natomiast sklasyfikowany jako ten niższej klasy, wystarcza opcja ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego.
  Aktualnie – w ramach inwestycji w infrastrukturę przesyłową Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA – możliwe jest również uzyskanie decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych.
  
• Następnie należało zająć się kwestią nabycia prawa własności nieruchomości dla terenu, na którym miała zostać zbudowana stacja elektroenergetyczna Stanisławów.
  Poprzedzone to było podziałem geodezyjnym nieruchomości, a później dokonano przeniesienia prawa własności wydzielonych działek.
  Dla linii elektroenergetycznych pozyskuje się ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności przesyłu. Umożliwia ona wykonawcy/właścicielowi inwestycji elektroenergetycznej dysponowanie nieruchomością na cele budowlane i korzystanie z urządzeń przesyłowych umiejscowionych na terenie działki, która nie jest jego własnością. Służebność przesyłu reguluje umowa między stronami.
  Alternatywą dla pozyskania tytułu prawnego do nieruchomości jest uzyskanie odpowiedniej decyzji administracyjnej na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.
  Aktualnie – w ramach inwestycji w infrastrukturę elektroenergetyczną zarządzaną przez PSE SA – możliwe jest również uzyskanie decyzji administracyjnej skutkującej wywłaszczeniem lub ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych.
  Warto zaznaczyć, że budowa infrastruktury elektroenergetycznej, wiąże się często z koniecznością podpisania wielu umów cywilno-prawnych z właścicielami gruntów, a także dokonywania stosownych wpisów do ksiąg wieczystych. Takie formalności – zwłaszcza w przypadku długich linii elektroenergetycznych – wymagają sporo czasu.
  W związku z ingerencją inwestycji w infrastrukturę elektroenergetyczną w tereny prywatne, właściciele gruntów (a także terenów bezpośrednio sąsiadujących z nimi) mają możliwość korzystania z różnego rodzaju procedur odwoławczych. Między innymi z tego powodu inwestycjom w infrastrukturę elektroenergetyczną często towarzyszą szeroko zakrojone programy komunikacji społecznej. Tak było też – począwszy od 2013 r. – w przypadku SE Stanisławów. Dzięki odpowiednio zaplanowanym i przeprowadzonym działaniom informacyjnym oraz konsultacyjnym, osoby zainteresowane budową sieci elektroenergetycznej mogły nie tylko pozyskać potrzebne informacje, ale także wyrazić swoje opinie i ewentualne obawy.
  
• W następnej kolejności, jeszcze przed pozyskaniem pozwolenia na budowę stacji elektroenergetycznej, należało pozyskać decyzję o wyłączeniu gruntu z produkcji rolnej i leśnej. Podstawą do wystąpienia z takim wnioskiem był MPZP lokalizujący inwestycję elektroenergetyczną.
  W przypadku korzystania z przepisów specustawy przeprowadzenie przedmiotowej procedury nie jest konieczne.
  
• I wreszcie pozwolenie na budowę, które wydaje właściwy organ administracji architektoniczno-budowalnej (w przypadku SE Stanisławów – Wojewoda Mazowiecki). Do jego uzyskania niezbędne są wszystkie wcześniej wymienione dokumenty, pozwolenia i opinie, a także projekt budowlany inwestycji opracowany przez podmiot mający do tego stosowne uprawnienia.
  Spółka Eltel Networks Energetyka SA uzyskała pozwolenie na budowę SE Stanisławów w grudniu 2013 r. – po zaledwie dwóch miesiącach od złożenia wniosku.
  
• Ostatni krok na drodze formalno-prawnej to odbiór końcowy inwestycji przez inwestora, czyli Zamawiającego.
  
• A na koniec, cóż … Z zadowoleniem można obejrzeć nasze dzieło – budowę stacji elektroenergetycznej Stanisławów pod adresem Eltel Networks, Stacja 400 kV, Stanisławów – YouTube, do czego Państwa serdecznie zachęcam.
  

SE Stanisławów – sprawna realizacja i rozbudowa inwestycji elektroenergetycznej

Firma Eltel Networks Energetyka SA zrealizowała budowę stacji elektroenergetycznej Stanisławów zgodnie z najwyższymi standardami IPMA (International Project Management Association). Dzięki doświadczeniu w realizacji usług elektroenergetycznych i wysokim kompetencjom w zakresie zarządzania projektem oraz umiejętnej współpracy z otoczeniem, proces formalno-prawny przebiegł wyjątkowo sprawnie – a to ten etap inwestycji w infrastrukturę elektroenergetyczną bywa dziś często tym najtrudniejszym.

Obecnie do stacji elektroenergetycznej Stanisławów wprowadzana zostanie nowa linia 400 kV relacji Ostrołęka – Stanisławów, którą to inwestycję również realizuje Eltel Networks Energetyka SA we współpracy z Konsorcjum.

Wyróżnienie dla Eltel Networks Energetyka SA za prowadzenie projektu „Budowa Stacji 400 kV Stanisławów”.

Zobacz: Usługi elektroenergetyczne – czym się kierować przy wyborze firmy

Autor: Przemysław Puchta