Słownik pojęć i zagadnień dotyczących elektroenergetyki, część 2, litery J-N

We wcześniejszym wpisie Słownik pojęć i zagadnień dotyczących elektroenergetyki, część 1, litery A-I rozpoczęliśmy przybliżanie najważniejszych pojęć z zakresu elektroenergetyki w Polsce, z jakimi mamy do czynienia w Eltel Networks. Dziś prezentujemy drugą część słownika pojęć elektroenergetycznych obejmującą m.in. jednostki fizyczne, pojęcia mikro i małych instalacji, magazynów energii, a więc tematy będące obecnie bardzo aktualne na rynku budownictwa elektroenergetycznego.

Zagadnienia dot. elektroenergetyki, litery J-N

Jednostka wytwórcza – wyodrębniony zespół urządzeń należących do przedsiębiorstwa energetycznego lub odbiorcy, służący do wytwarzania energii elektrycznej (np. generatory lub panele fotowoltaiczne) i wyprowadzania mocy (np. transformatory, linie), opisany poprzez dane techniczne i handlowe. Jednostka wytwórcza obejmuje transformatory blokowe oraz linie blokowe wraz z łącznikami w miejscu przyłączenia jednostki do sieci.

Jednostki związane z energetyką:

Częstotliwość – herc [Hz]
Indukcja magnetyczna – tesla [T]
Indukcyjność magnetyczna – henr [H]
Ładunek elektryczny – kulomb [C]
Napięcie elektryczne – wolt [V]
Natężenie pola elektrycznego – wolt na metr [V/m]
Natężenie pola magnetycznego – amper na metr [A/m]
Natężenie prądu elektrycznego – amper [A]
Opór elektryczny – om [Ω]
Pojemność elektryczna – farad [F]
Przewodność elektryczna – simens [S]

Kabel elektroenergetyczny – izolowany przewód elektryczny, jedno- lub wielożyłowy, otoczony wspólną powłoką. Chroni ona przed przedostaniem się wilgoci lub innych substancji szkodliwie działających na izolację, uszkodzeniami mechanicznymi oraz porażeniem prądem elektrycznym. Kable służą do trwałego połączenia źródeł prądu z jego odbiornikami. Przesyła się nimi energię elektryczną bądź informacje za pośrednictwem prądu elektrycznego. W polskich sieciach przesyłowych i dystrybucyjnych kable wysokiego napięcia występują najczęściej w izolacji wykonanej z polietylenu sieciowanego, co pozwala na ograniczenie strat przesyłowych oraz dużą niezawodność. Głównym surowcem niezbędnym do produkcji kabli wysokiego napięcia jest miedź lub aluminium.

Kogeneracja – proces, który charakteryzuje się tym, iż równocześnie produkowana jest energia elektryczna oraz cieplna.

Krajowa Dyspozycja Mocy (KDM) – jej zadaniem jest kierowanie pracą podstawowej sieci (750, 400, 200 kV), a także siecią regionalną oraz niektórymi liniami 110 kV, które mają znaczenie systemowe.

Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) – zbiór urządzeń służących do rozdziału, przesyłu oraz produkowania energii elektrycznej. Urządzenia te są połączone w system, który umożliwia ciągłe i nieprzerwane dostawy prądu. Operatorem Krajowego Systemu Elektroenergetycznego są Polskie Sieci Elektroenergetyczne.

Magazyn energii elektrycznej – wyodrębnione urządzenie lub zespół urządzeń służących do magazynowania energii elektrycznej w innej postaci, powstałej w wyniku procesów technologicznych lub chemicznych. Wyróżnia się pięć różnych technologii magazynowania energii:

• mechaniczne (elektrownie szczytowo-pompowe, magazyny sprężonego powietrza, koło zamachowe)
• elektrochemiczne (akumulatory i ładowalne baterie)
• chemiczne (ogniwa paliwowe, tworzenie wodoru lub metanu)
• termiczne (akumulacja ciepła jawnego lub utajonego)
• elektryczne (superkondensatory)

Najczęściej występującym i najpopularniejszym magazynem energii staje się w ostatnich latach magazyn energii oparty na ładowalnych bateriach lub akumulatorach.

Więcej o magazynach energii przeczytasz w naszym artykule Nowoczesne magazyny energii fotowoltaicznej – czy firma może być samowystarczalna energetycznie?

Mała instalacja – instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i nie większej niż 1 MW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 150 kW i mniejszej niż 3 MW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i nie większa niż 1 MW.

Miejsce dostarczania – punkt w sieci, do którego przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza energię elektryczną, określony w umowie o przyłączenie do sieci albo w umowie o świadczenie usług dystrybucji, w umowie sprzedaży energii elektrycznej albo w umowie kompleksowej, będący jednocześnie miejscem jej odbioru.

Miejsce Dostarczania Energii Rynku Bilansującego (MB) – określany przez operatora systemu przesyłowego punkt w sieci objętej obszarem Rynku Bilansującego, reprezentujący pojedynczy węzeł, grupę węzłów w sieci lub umowny punkt „ponad siecią”, w którym następuje przekazanie energii pomiędzy Uczestnikiem Rynku Bilansującego, a Rynkiem Bilansującym.

Miejsce Dostarczania Energii Rynku Detalicznego (MDD) – określony przez operatora systemu dystrybucyjnego punkt w sieci dystrybucyjnej poza obszarem Rynku Bilansującego lub Podmiot Odpowiedzialny za Bilansowanie (POB), w którym następuje przekazanie energii pomiędzy Sprzedawcą a Uczestnikiem Rynku Bilansującego (URD).

Miejsce przyłączenia – punkt w sieci, w którym przyłącze łączy się z siecią.

Mikroinstalacja – instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW.

Mikroźródło – generator energii elektrycznej niezależny od źródła energii pierwotnej, zainstalowany na stałe wraz z układami zabezpieczeń, przyłączony jednofazowo lub wielofazowo do sieci niskiego napięcia, o prądzie znamionowym nie większym niż 16 A.

Moc dyspozycyjna – moc osiągalna pomniejszona o ubytki mocy, która może być zadysponowana przez operatora sytemu przesyłowego w rzeczywistych warunkach eksploatacji.
Moc elektryczna – oblicza się mnożąc napięcie i natężenie energii elektrycznej. Jednostką jest wat.

Moc osiągalna – maksymalna moc czynna, przy której jednostka wytwórcza może pracować przez czas nieograniczony bez uszczerbku dla trwałości tej jednostki przy parametrach nominalnych, potwierdzona testami. Jest to maksymalna trwała moc, z jaką elektrownia może pracować przez określony w definicji czas przy dobrym stanie urządzeń i w normalnych warunkach.

Moc przyłączeniowa – moc czynna planowana do pobierania lub wprowadzania do sieci, określona w umowie o przyłączenie jako wartość maksymalna wyznaczana w ciągu każdej godziny okresu rozliczeniowego ze średnich wartości tej mocy w okresie 15 minut, służąca do zaprojektowania przyłącza.

Moc umowna – moc czynna, pobierana lub wprowadzana do sieci, określona w jednym z dokumentów:

• umowie o świadczenie usług dystrybucji, umowie sprzedaży energii elektrycznej albo umowie kompleksowej jako wartość maksymalna, wyznaczona w ciągu każdej godziny okresu rozliczeniowego ze średnich wartości tej mocy rejestrowanych w okresach 15- minutowych
• umowie o świadczenie usług przesyłania energii elektrycznej zawieranej pomiędzy OSP, a OSD jako średnia z maksymalnych łącznych mocy średnio godzinnych pobieranych przez danego OSD w miejscach dostarczania energii elektrycznej z sieci przesyłowej, będących miejscami przyłączenia sieci dystrybucyjnej do sieci przesyłowej, wyznaczona na podstawie wskazań układów pomiarowo-rozliczeniowych
• umowie o świadczenie usług przesyłania energii elektrycznej zawieranej pomiędzy OSP a OSD, dla miejsc dostarczania energii elektrycznej niebędących miejscami przyłączenia sieci dystrybucyjnej do sieci przesyłowej, jako wartość maksymalna ze średnich wartości tej mocy w okresie godziny

Nadzorujący – należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisko dozoru lub eksploatacji, wykonującego wyłącznie czynności nadzoru.

Należyta staranność – wykonywanie czynności ruchowych oraz prac eksploatacyjnych w obiektach, instalacjach i urządzeniach elektroenergetycznych w terminach i zakresach zgodnych z obowiązującymi przepisami i instrukcjami, w tym Instrukcją Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej, z uwzględnieniem zasad efektywności i minimalizacji kosztów, prowadzących do zachowania wymaganej niezawodności, jakości dostaw i dotrzymywanie ustaleń wynikających z zawartych umów.

Napięcie – różnica potencjałów, która występuje między przewodem albo punktem elektrycznej instalacji a innym przewodem lub punktem, bądź ziemią. Jednostką jest tu 1 wolt. W instalacji napięcie pomiędzy dwoma przewodami różnych faz wynosi 400 V, natomiast między przewodem każdej z faz a ziemią wynosi 230 V. Napięcie dzielimy na: niskie napięcie znamionowe poniżej 1 kV, średnie napięcie znamionowe (pomiędzy 1 kV a 110 kV) oraz wysokie napięcie znamionowe powyżej 110 kV.

Napięcie deklarowane – wartość napięcia zasilającego uzgodniona między OSD i odbiorcą – wartość ta jest zwykle zgodna z napięciem znamionowym.

Napięcie znamionowe – wartość skuteczna napięcia określająca i identyfikująca sieć elektroenergetyczną.

Nielegalne pobieranie energii elektrycznej – pobieranie energii elektrycznej bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ, mające wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.

Normalny układ pracy sieci – układ pracy sieci i przyłączonych źródeł wytwórczych, zapewniający najkorzystniejsze warunki techniczne i ekonomiczne transportu energii elektrycznej oraz spełnienie kryteriów niezawodności pracy sieci i jakości energii elektrycznej dostarczanej użytkownikom sieci.

Normalne warunki pracy sieci – stan pracy sieci, w którym pokryte jest zapotrzebowanie na moc, obejmujący operacje łączeniowe i eliminację zaburzeń przez automatyczny system zabezpieczeń, przy równoczesnym braku wyjątkowych okoliczności spowodowanych:

• wpływami zewnętrznymi takimi jak np. niezgodność instalacji lub urządzeń odbiorcy z odpowiednimi normami i przepisami
• czynnikami będącymi poza kontrolą OSD, takimi jak np. wyjątkowe warunki atmosferyczne i klęski żywiołowe, zakłócenia spowodowane przez osoby trzecie, działania siły wyższej, wprowadzenie ograniczeń mocy zgodnie z innymi przepisami

Podsumowanie pojęć elektroenergetycznych (część 2, litery J-N)

Interesuje Cię elektroenergetyka? Zachęcamy do przeczytania części trzeciej naszego słownika. Znajdziesz w niej pojęcia takie jak obrót energią elektryczną, operatorzy systemów dystrybucyjnych i przesyłowych oraz rodzaje przewodów.

Autor: Piotr Wyrzykowski