Trasy linii elektroenergetycznych – zasady wyznaczania pasów służebności przesyłu

Linie elektroenergetyczne to nieodłączny element w okolicach zabudowań. Jednak nie mogą one być umieszczane w dowolnych miejscach. I odwrotnie – lokalizacja nowych budynków również podlega pewnym ograniczeniom, na które wpływ ma przebieg linii elektroenergetycznych. Na jakiej podstawie wyznacza się trasy linii elektroenergetycznych i pas służebności przesyłu?

Linie elektroenergetyczne – podział i funkcje

Linie elektroenergetyczne to podstawowy element sieci elektroenergetycznej. Służą do przesyłania energii elektrycznej pomiędzy poszczególnymi punktami sieci. Na przykład linie najwyższych napięć (400, 220 kV) są wykorzystywane do przesyłu energii od elektrowni do stacji elektroenergetycznych. Z kolei linie wysokiego napięcia służą do dystrybucji energii od stacji elektroenergetycznych do głównych punktów zasilania, tzw. GPZ-ów. Natomiast do dystrybucji energii elektrycznej do gospodarstw domowych wykorzystuje się linie niskiego napięcia, które przesyłają i rozdzielają energię od stacji transformatorowo-rozdzielczych SN/nn.

Czynniki wpływające na trasy linii elektroenergetycznych

Jakie czynniki wpływają na trasy linii elektroenergetycznych? Wiele zależy od aktualnej sytuacji „w terenie”. Jeżeli linie napowietrzne mają przechodzić w pobliżu już istniejącej zabudowy, to na ich przebieg mogą mieć wpływ już istniejące elementy zagospodarowania, jak chociażby inna infrastruktura czy budynki. W takich sytuacjach lokalizowanie sieci elektroenergetycznych jest utrudnione i wymaga odpowiedniego zaprojektowania, zgodnego z wszelkimi normami i przepisami.

W przypadku nowych budynków sprawa jest nieco łatwiejsza, bowiem nowo powstający obiekt musi uwzględniać istniejące linie i elementy sieci (np. oddalenie od słupów i przewodów energetycznych) i w trakcie budowy konieczne jest zachowanie wszelkich norm w zakresie przebiegu linii i prawa budowlanego.

Linia średniego napięcia a budowa domu

Kolejna kwestia, na którą należy zwrócić uwagę to przebieg linii średniego napięcia a budowa domu. W przypadku, gdy przez działkę przebiega linia średniego napięcia, budowa domu może być utrudniona. Zgodnie z polskimi przepisami, odległość budynku od kablowej linii średniego napięcia od 1 do 45 kV musi wynosić co najmniej 5,2 metra, natomiast napowietrznej – co najmniej 3 metry. To może stanowić poważne wyzwanie dla inwestycji, zwłaszcza, kiedy mamy do czynienia z działką o niedużej powierzchni. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule Linia średniego napięcia a budowa domu.

Polskie normy dotyczące przebiegu linii elektroenergetycznych

W Polsce obowiązują specjalne normy dotyczące przebiegu napowietrznych linii elektroenergetycznych w kontekście ich odległości od budynków. O przebiegu decydują m.in. wartości napięcia, ale także rodzaj izolacji przewodów. Szczegółowe informacje o wyznaczaniu odległości od linii energetycznych zawarte zostały w normach:

• PN-EN 50341-1:2013-03 – wymagania ogólne i specyfikacje dotyczące elektroenergetycznych linii napowietrznych prądu przemiennego powyżej 1 kV
• PN-EN 50341-2-22:2022-06 – część druga normy dotycząca krajowych warunków normatywnych dla Polski. Dotyczy elektroenergetycznych linii napowietrznych prądu przemiennego powyżej 1 kV
• SEP N SEP-E-003 – określa zasady projektowania i budowy elektroenergetycznych linii napowietrznych prądu przemiennego z przewodami pełnoizolowanymi oraz niepełnoizolowanymi

Służebność przesyłu

W kontekście przebiegu linii elektroenergetycznych, należy wziąć pod uwagę również służebność przesyłu. Czym ona jest? Jest to prawo, które ustanawia się na rzecz przedsiębiorcy zajmującego się przesyłem lub dystrybucją (np. prądu), dzięki któremu możliwa jest prawidłowa eksploatacja infrastruktury elektroenergetycznej (np. konserwacja, dokonywanie napraw). Na tej postawie przedsiębiorca może podejmować wszelkie czynności, które są konieczne dla prawidłowego funkcjonowania linii. Służebność przesyłu uregulowana jest w przepisach Kodeksu Cywilnego.

Pas służebności przesyłu

Podstawowymi elementami związanymi ze służebnością są szerokość pasa służebności przesyłu oraz pas technologiczny linii. Pas służebności przesyłu to nic innego, jak specjalna strefa niezbędna do prawidłowej obsługi sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. Powierzchnia pasa służebności przesyłu powinna być, zgodnie z Kodeksem Cywilnym, „konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń” i wyznaczona przez operatora sieci. Bywa jednak elementem spornym pomiędzy operatorem a właścicielem działki, ze względu na ewentualne rekompensaty, jakie właściciel może uzyskać z tytułu ograniczeń nieruchomości, jakie dotykają go ze względu na urządzenie przesyłowe.

Nieco szersze zagadnienie niż pas służebności przesyłu stanowi pas technologiczny linii. Ustanawia się go w celu ochrony ludzi i mienia przed skutkami działania linii. Są one szczególnie istotne w przypadku linii przesyłowych charakteryzujących się wysokimi napięciami (400 i 220 kV) i mogą mieć wpływ np. na brak możliwości zabudowy w tym pasie, a także inne ograniczenia w korzystaniu z danego terenu. Wyznaczenie pasa technologicznego linii wymaga uwzględnienia przepisów związanych z polami elektromagnetycznymi i ochroną ludności przed nadmiernym poziomem tych pól, zwłaszcza w kontekście ewentualnej zabudowy mieszkaniowej. Pasy technologiczne wyznaczane są dla linii najwyższych napięć, tj. 400 i 220 kV.